Don't mince words - Neurodiversity

Geen blad voor de mond nemen - Neurodiversiteit

Een andere kijk op ADHD, hoogbegaafdheid, autisme en andere neurodivergente breinvormen. 

Iedereen kent de labels, maar weinigen weten wat deze ook daadwerkelijk inhouden. Sterker nog: de wetenschap heeft daar nog geen sluitende conclusie over gesloten. 
Maar wat nu, als veel zaken die wij momenteel als afwijkend beschrijven, gewoon natuurlijke diversiteit is...?


Ben je een beelddenker, slecht met lange teksten of heb je er gewoon geen zin in? Geen zorgen! 

Prachtige beeldende website neurodiversiteit: 

Onderstaande tekst luisteren: 

Inleiding

"Neurodivergence", een stroming binnen de psychologie die pleit om bepaalde termen te de-psychiatriseren en ze als diversiteit op neurologisch vlak te erkennen, wordt gelukkig steeds bekender wereldwijd. 

Dat deed me meteen denken aan de schrijnende verhalen uit de vorige eeuw, waarin mensen met een andere geaardheid ook gemedicaliseerd en in therapie gezet werden: er was geen ruimte voor diversiteit op seksueel vlak in de samenleving. Zou die vergelijking op gaan voor neurodiversiteit...? 

-------------

Verkeerde informatie over labels in de samenleving

Op dit moment wordt er aan de universiteit van Groningen onderzoek gedaan naar desinformatie in artikelen en wetenschappelijke papers over ADHD. Zo is ADHD géén hersenziekte, ook nooit aangetoond ondanks dat verschillende universitair geschoolden dit wel claimen. Sanne te Meerman (LinkedIn), postdoc onderzoeker aan de universiteit van Groningen, heeft hier prachtige en zeer terecht kritische bijdragen over. (link onderaan artikel)

Veel neurodivergente meisjes en vrouwen worden veel vaker (vroeg of laat) gediagnosticeerd met een psychiatrische aandoeningen terwijl zij later naar blijkt, neurodivergent te zijn, zie bijvoorbeeld deze paper over misdiagnoses (waaronder borderline) bij vrouwen met autisme (link onderaan artikel)

Dyslexie is ook een mooi voorbeeld: dat zijn vaak prachtige, creatieve beelddenkers met een grote intelligentie op het gebied van waarnemen en creëren. Maar die woordelijke toets? Zet ze vooral op lage niveaus weg, want die niveaus kunnen ze niet aan...? Je begrijpt mijn punt: een verdrietige vorm van verspild talent, alleen al omdat we niet de juiste vorm van onderwijzing aanbieden! 

Al met al: er is een lange weg te gaan voor bepaalde breinen niet meer psychiatrisch benaderd worden en/of gepathologiseerd worden: zeker bij meisjes en vrouwen. Wat en hoe deze breintypen dan wel precies in elkaar zitten, daar heeft wetenschap tot op heden nog geen antwoord op: dit zal ongetwijfeld geen eenduidig antwoord zijn. Zo wordt de relatie tussen darmproblemen en ADHD en autisme momenteel onderzocht, waaronder m.b.t. voeding. Veel onderzoeken op heel veel verschillende terreinen, dus!

---------

Een persoonlijke noot

Zelf werd ik, middels een ontwikkeltraject op mijn 28e, gewezen op mogelijke neurodivergentie. Dit ontwikkeltraject was gericht op levensvragen rondom beroepsvorming die onderhanden werden genomen door twee ervaren psychologen, waar ik wel oor naar had. Ik had echter nooit verwacht dat zij met de volgende conclusie zouden komen: ik kwam daar omdat ik wilde leren hoe ik me meer kon aanpassen aan anderen en onderzoeken of dit werk nog wel bij mij paste. Tijdens het derde gesprek van dit traject benoemden de psychologen naar mij toe of ik ooit van hoogbegaafdheid had gehoord.

Ik heb de twee psychologen hartelijk uitgelachen om hun constatering: hoogbegaafd? Ik? Toch wrong het wat zij zagen. Ik schaamde me en voelde me erg ongemakkelijk bij hun verhaal. Maar deze twee vrouwen met veel meer ervaring in het vakgebied dan ik, doorzagen me beter dan ik zelf in de gaten had en benoemden zaken die ik voor veel anderen juist handig verborgen wist te houden. 
Ik ging op onderzoek uit en heb mij vervolgens ook laten onderzoeken. Wat bleek? Ik behoor tot de zogenoemde 2E-gemeenschap: in mijn geval een combinatie van hoogbegaafdheid en ADHD. De twee kennen veel overlap met elkaar, waardoor het niet altijd eenduidig is wat nu wat is. Dat neemt niet weg dat ik me ineens thuis voelde nadat ik mij aan begon te sluiten bij stichtingen en bijeenkomsten rondom deze thema’s: ik leerde mensen kennen bij wie ik mij ineens herkende in plaats van waar ik mij gevoelsmatig moest aanpassen. Dat brengt me bij de belangrijke quote die ik ken op dit gebied:

"Before you diagnose yourself with depression and/or low self-esteem, make sure, you are not just surrounded bij assholes”. 

Natuurlijk komen we altijd wel eens nare, giftige mensen tegen in onze levens en zijn de meeste mensen met wie we botsen geen klootzakken maar ongelukkige samenkomsten en onze menselijke tekortkomingen: wat Freud hiermee bedoelde, is dat we altijd eerst mogen onderzoeken of we wel de juiste mensen en factoren in onze levens hebben die ervoor zorgen dat we ons gezien en begrepen voelen. Vaak kennen we onszelf niet goed genoeg en/of omgeven we ons daardoor ook niet in de juiste omgeving: contextueel kijken vóór je jezelf de schuld geeft is zeker belangrijk! Nog veel te vaak zie ik jongeren, hun ouders en andere volwassenen ronddolen zonder dat ze echt gezien worden in wie dat ze zijn, waardoor zij aan zichzelf zijn gaan twijfelen. 

Ik noem dit "kreukelen" richting jongeren en hun ouders: je hele leven het gevoel hebben dat je moet kreukelen, omdat je anders als teveel of te intens wordt ervaren. Lotte van Lith heeft een prachtig boek geschreven ("Intens mens") en doet fenomenaal werk op het gebied van begaafdheidsbegeleiding. Bij professioneel hulpverleners die zich hebben gespecialiseerd op (uitzonderlijke) hoogbegaafdheid is ook algemeen bekend dat hoogbegaafden vaak miskend worden binnen de GGZ en dus verkeerd gelabeld, hier is zelfs een heel offensief voor opgestart om dit om te draaien binnen Nederland: het landelijk kennisnetwerk Hoogbegaafdheid en Psychiatrie. 

Helaas zien we dit dus terug bij veel vormen van neurodiversiteit: het wordt snel gepsychiatriseerd en veel mensen hebben het gevoel alsof er iets mis is met ze.

Nadat ik mij bezig begon te houden met neurodiversiteit was een verrassende bijkomstigheid dat de mensen in mijn persoonlijke omgeving er ook vaak achter bleken te komen dat zij neurodivergent zijn op verschillende vlakken. Ook voor hen viel veel op zijn plaats en ik heb vele mensen in mijn omgeving in zeer korte tijd zo zien opbloeien in hun zelfvertrouwen dat het mij sterkte om dit professioneel gezien ook zichtbaar te maken. 
Dit maakt ook dat ik mij niet meer beroepsmatig uitvoerend gebruikelijke hulpverlening begeef, omdat ik niet achter bepaalde visies en werkwijzen sta en deze te vernauwend vind.
 Ik zag te veel jongeren en hun ouders niet gezien en erkend worden en daardoor nog leger en verdrietig ronddolen. Dat neemt niet weg dat ik daar ook veel prachtige en goede initiatieven, werkrelaties en mensen heb mogen aanschouwen: het is mijn persoonlijke afweging geweest dat dit voor mij niet meer voldoende passend was om vanuit die beroepsvisie te werken: er is niets mis met hulpverlening en de ondersteuning hierin, dit gaat echter niet voor iedereen op en/of is niet voldoende: ik miste aanbod binnen de positieve benadering en de radicaal andere visie op deze labeling. Ik zie dus meerwaarde in een en-en benadering in plaats van enkel de GGZ-kant van dit verhaal.

Zienswijze: verschillende hypothesen

Wetenschappelijk gezien zijn er op neurodiversiteitsvlak ook fantastische onderzoeken en hypothesen te vinden, zoals die van Thom Hartmann over ADHD, waarin hij concludeert dat ADHD-breinen de vroegere jagers zijn (ADHD: A hunter in a farmer's world) (link onderaan artikel). We weten bijvoorbeeld dat IQ-testen vaak geen juiste uitkomst geven als mensen in stress- of negatieve omstandigheden worden getest en dat veel aspecten en vormen van intelligentie niet gemeten kunnen worden. Daarnaast kan neurodivergentie van invloed zijn op de testuitslag als hier onvoldoende rekening mee gehouden wordt. Ga daarom voor onderzoek altijd naar een specialistisch bureau en niet naar generalistische hulpverlening als je zoekende bent op dit gebied, is mijn advies. Het kan jarenlange ellende schelen voor jongeren, dit heb ik helaas vaak genoeg zien gebeuren binnen mijn werk in de jeugdhulpverlening. En dus ook hoe groot de opluchting is als er wel rondom hooggevoeligheid en neurodiversiteit wordt gekeken door experts! 

In een recenter gepubliceerd boek over archeologie en antropologie, "Het Begin van Alles", komt intrigerend gezien naar voren dat de menselijke samenlevingen "afwijkenden" juist als leiders zagen of mensen met bepaalde capaciteiten die de groep op gevaar of verrijking konden wijzen. Dit deed mij weer denken aan de theorie van Thom Hartmann over ADHD. 

Daarnaast is de passendste omschrijving van hoogbegaafdheid momenteel het Delphi-model: "Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens. Intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.” Hoogbegaafdheid is dus een zijnskenmerk van een persoon, geen diagnose. En nee: veel hoogbegaafden studeren niet op hun 9e af aan de universiteit, integendeel: ze vallen vaak niet in die zin op of vallen juist eerder uit het schoolsysteem! 
Daarnaast is ADHD ook een gedragsbeschrijvende classificatie, net als autisme: het zegt iets over het gedrag en de kenmerkendheid daarvan, niet over de persoon zelf. Zo zijn mensen met ADHD-kenmerken zoals ik erg energiek en worden we vaak rustig in crisissituaties, overzichtelijk en kunnen we daarin meteen handelen. Anderzijds kunnen we ook erg chaotisch zijn en sneller vergeetachtig.

Los daarvan is het verleidelijk dit alleen maar positief te ervaren: de reden voor sessies zijn natuurlijk ook omdat je er erg in vast kan lopen. Zo ben ik een zeef als het gaat om afspraken onthouden en avondeten koken (executieve functies): ik schrijf, bij wijze van, een beleidsplan van veertig pagina's in één dag, maar mijn baas moest mij wekelijks zuchtend er aan herinneren dat ik mijn uren nog moest invullen. En attentheid voor verjaardagen en andere zaken? Ook zeker niet mijn sterkste punt, wat vriendschappen soms best onder spanning deed staan! Ik heb bij bepaalde zaken de steun nodig van mensen om mij heen omdat het mij niet altijd lukt en ik heb gehuild van opluchting toen ik voor het eerst passende medicatie had gebruikt die ervoor zorgde dat ik ineens overzicht had: een bril voor het brein! 

Wie weet heb ik medicatie in een andere context niet nodig, maar in een maatschappij waarin structuur en regelmaat niet enkel als een must, maar ook als persoonlijke norm in relaties wordt weggezet zoals hier in het Westen, helpt het mij wel om hierin niet kopje-onder te gaan. In meer temperamentvolle, andersoortige culturen had ik dit waarschijnlijk dus helemaal niet nodig gehad. Alles valt of staat opnieuw met nuance en context. 


Bedrijven en neurodiversiteit: mooie voorbeelden.

Om voldoende zelfspot te hebben en te zorgen dat mensen je minder snel zullen afwijzen, zul je jezelf moeten leren zien en zichtbaar maken naar de wereld op een gezonde manier. En denk je, “Kunnen we dit nu echt zo gaan zien?”? Google dan maar eens op ASML en ABN-Amro over Neurodiversiteit: Zij hebben zelfs, in navolging van de UK en Canada, hun Hr-beleid aangepast naar neurodiversiteit. NRC heeft enkele mooie artikelen geschreven over deze positieve omslag. 

Wat kan ik voor jou, of jullie hierin betekenen? 

Individuele begeleidingssessies

Je kunt mij inzetten voor een informatieve, humoristische en scherpzinnige sessie over neurodiversiteit, omdat jij of jouw organisatie er simpelweg meer over wilt leren. 
Je kunt mij consulteren omdat jij of jouw kind (vanaf 16 jaar) een diagnose hebt gehad welke valt binnen de neurodiverse beweging
Binnen een sessie zal ik samen met jou en/of jullie kind anders kijken naar zogenoemde "lifehacks": anders leren omgaan met neurodiversiteit. Vaak met een portie gezond verstand, humor en ook verkwikkende gesprekken over de eenzaamheid die hier bij kan komen kijken: het allerbelangrijkste is dat jij en/of jullie kind zich gezien, erkend en opgelucht kan voelen. 

Leren leren

Ik kan je helpen bij het anders leren leren zodat het je beter lukt om thuis of binnen onderwijs alles beter te integreren

Trainingen

Voor organisaties zijn trainingen en lezingen mogelijk waarin neurodiversiteit wordt gekoppeld aan een ervaringsdeskundige visie. Zo geef ik o.a. de pittig spiegelende training “Wie is hier nu de zorgmijder?!” aan jeugdzorgprofessionals omtrent het niet-zien van mensen in hun volledige zijn en de gevolgen daarvan. Neem contact op voor de mogelijkheden. Mochten jullie bepaalde behoeften hebben, zijn er trainingen op maat mogelijk.

En jij, tijd om ook niet meer te kreukelen, jezelf door een andere bril te leren zien en geen blad meer voor de mond te leren nemen? Ik geef je vast een voorzet middels onderstaande artikelen.
Contact
Share by: